Sealladh

English Text: Sealladh - Paintings from Ireland and from Scotland by Andrew Newland

This exhibition presents a series of paintings from two places which share much in common, in particular in terms of landscape and language. The two areas are the western half of Connaught (the western portions of County Galway and Mayo in Ireland) and the Western Isles off the west coast of Scotland. The two areas have been chosen because they each have roughly the same geographical area and both occupy similar positions on the western seaboard.

The two landscapes have many similarities, with extensive sandy beaches, mountainous areas in some places and flatter coastal land in others. The settlement patterns are also similar with relatively dense patterns of population in some of the coastal areas contrasted with emptier landscapes inland. Both have rather similar weather patterns with often unsettled weather giving rise to spectacular cloud formations. I hope that these aspects are represented in the paintings.

In both places the Gaelic language survives, Irish being spoken particularly in County Galway in the Connemara Gaeltacht and in Cornamona area as well as in County Mayo in the separate areas of Tourmakeady, Achill Island, and Belmullet. Gaelic is spoken throughout the Western Isles, most strongly in the Isle of Lewis, but also throughout the islands in the group: Harris, North Uist, Benbecula, South Uist and Barra. Gaelic versions of the place names feature in the exhibition and in the case of the large triptychs in the form of a separate strip along the top and bottom of the canvas.

Both areas have a long association with boats and the tradition of building wooden boats, 'Hookers' 'Gleoiteogs' and 'Púcáns' in Connemara and 'Ness' and 'Grimsay' boats in the Western Isles continues to the present day. Paintings of some of these vessels feature in the exhibition. The title 'Sealladh' comes from the name of one of the traditional wooden boats that I painted whilst staying on the island of Berneray and translates as a 'sight or view' in Scots Gaelic and as 'a look or glance' in the Irish language.

All the works have been painted on location in Ireland and Scotland, which I always feels gives greater freshness to the work. The lettering on the larger canvasses is completed later in the studio.

Andrew Newland

Téacs Gaeilge (Irish Text): Sealladh - Pictiúir ó Éirinn agus ó Albain le Andrew Newland

Cuireann an taispeántas seo i láthair sraith pictiúr ó dhá áit a bhfuil an-chosúlachtaí acu, go háirithe ó thaobh tírdhreachta agus teanga. Is iad an taobh thiar de chúige Chonnacht (iarthar Chontae na Gaillimhe agus iarthar Chontae Mhaigh Eo) in Éirinn agus Na h-Eileanan Siar amach ó chósta iarthair na hAlban, an dá cheantar. Roghnadh iad go háirithe de bharr cosúlachtaí idir limisteár na gceantar agus os rud é go bhfuil an dá cheann acu ar chósta thiar na dtíortha.

Tá mórán cosúlachtaí idir an dá thírdhreacht, le tránna fairsinge gainimhe, ceantracha sléibhtiúile i roinnt áiteanna agus talamh cothrom chois farraige in áiteanna eile. Tá pátrúin na tithíochta an-chosúil chomh maith le tithíocht measartha dlúth sna ceantair chois farraige i gcompóráid le tírdhreacha folamha intíre. Tá pátrúin na haimsire cosúil le haimsir bhriste atá go minic freagrach as scamaill dhramatúile. Tá súil agam go bhfuil na gnéithe seo le feiceáil sna pictiúir sa taispeántas.

Maireann an Ghaeilge sa dá áit. Labhraitear Gaeilge na hÉireann go háirithe i nGaeltacht Chonamara agus i gCorr na Móna i gContae na Gaillimhe chomh maith leis an ceantar Thuar Mhic Éadaigh, Acaill, Iorrais agus Ceathrú Thaidhg i gContae Mhaigh Eo. Labhraitear Gaeilge na hAlban ar fud na h-Eileanan Siar, go háirithe in Eilean Leódhais, ach chomh maith leis sin sna Hearadh, Uibhist a Tuath, Uibhist a Deas, agus Barraigh. Úsáidtear leaganacha Gaeilge de logainmneacha sa taispeántas agus i gcás na dtripticí móra tá siad le feiceáil mar chuid de cheapadóireacht an phictiúir, ar stríocaí ar bharr agus faoi bhun an chanbháis.

Bíonn comhcheangal le fada idir an dá áit agus tógáil bháid traidisiúnta adhmaid, 'Húicéirí' 'Gleoiteoga' and 'Púcáin' i gConamara agus báid 'Niseach' and 'Griomasaigh' sna h-Eileanan Siar, traidisiún a leanan go dtí an lá atá inniu ann. Taispeáintear pictiúir de roinnt bád sa taispeántas.

Tagann an teideal 'Sealladh' ó cheann de na báid traidisiúnta adhmaid a phéinteáil mé nuair a bhí mé ag fanacht ar oileán Bheárnaraigh. Ciallaíonn an focal 'sealladh' radharc i nGaeilge na hAlban agus amharc nó súilfhéachaint i nGaeilge na hÉireann.

Rinneadh na pictiúir ar fad ar láthair amuigh in Éirinn agus in Albain, rud a chuireann, i mo thaithí féin, níos mó beochta san saothar. Tá an litreoireacht ar na canbháis mhóra déanta níos déanaí sa stiúideó.

Andrew Newland

Teacsa Gàidhlig (Scottish Gaelic Text): Sealladh - Dealbhan ò Èirinn agus ò Albainn le Andrew Newland

Cuiridh an taisbeanadh seo an làthair sreath dealbhan ò dà àite a tha gu math cosmhuil ri chèile, gu h-àraidh a thaobh dreach tìre agus chànain. Is e taobh Siar na Connachta (taobh siar Shìorrachd na Gaillimhe agus Shìorrachd Mhaigh Eo) ann an Eirinn agus na h-Eileanan Siar a mach ò oirthir an iar na h-Albann an dà cheàrnaidh seo. Roghnadh iad gu h-àraidh as leth choltais eadar riochd tìre nan ceàrnaidhean agus a chionn's gu bheil iad suidhichte ann an taobh an iar nan dùthchannan.

Gheibhear mòran coltais eadar an dà dhealbh tìre, le tràighean farsainn gainnimh, monaidhean ann am feadhainn àitean agus talamh rèidh an taobh na mara ann an àitean eile. Tha patran an àiteachaidh glè chosmhuil a cheart cho math ri àiteachadh meadhonach dlùth anns na ceàrnaidhean ri taobh na mara an taca ri ceàrnaidhean falamh ann am meadhon na dùthcha. Tha patran na h-aimsire cosmhuil ri aimsir bhriste a fhreagras gu minig do sgothan air leth annasach. Thathar an dùil is an dòchas gu bheil a leithid seo de rud ri fhaicinn anns na dealbhan anns an taisbeanadh.

Mairidh a' Ghàidhlig bheò anns an dà àite. Tha Gàidhlig na h-Eireann gu h-àraidh ga bruidhinn ann an Gàidhealtachd Chonamara agus ann an Corr na Móna ann an Sìorrachd na Gaillimhe, cho math ri ann an Sgìre Thuar Mhic Éadaigh, Acaill, Iorras agus Ceathramh Thaidhg ann an Sìorrachd Mhaigh Eo. Tha Gàidhlig na h-Albann ga bruidhinn air feadh nan Eilean Siar, gu h-àraidh ann an Eilean Leòdhais, ach anns na Hearadh, ann an Uidhist a Tuath is Uidhist a Deas agus ann am Barraigh a cheart cho math. Bithidh riochd Gàidhlig air ainmean-àite ga chleachdadh anns an taisbeanadh, agus aig àmannan air leth bithidh sin ri fhaicinn mar chuid de innleachd an deilbh, air strìochan air bhàrr no aig bun an chanbhais.

Fhuaras riamh is gheibhear fhathast co-cheangal eadar an dà àite agus togail bàtaichean traidiseanta fiodha, húicéiri, gleoiteoga agus púcáin ann an Conamara agus eathraichean Niseach agus Griomasach anns na h-Eileanan Siar, dualchas a leanas gus an latha an diugh. Nochdar dealbhan de chaochladh bàtaichean anns an taisbeanadh. Chaidh an tiotal 'Sealladh' a ghabhail ò thè de na h-eathraichean dùthchasach fiodha a pheinnt mi aig àm dhomh fantail ann an Eilean Bheàrnaraigh (Caolas na Hearadh). Tha am facal 'Sealladh' a' ciallachadh fradhairc ann an Gàidhlig na h-Albann, agus coimhid no grad-sheallaidh ann an Gàidhlig na h-Eireann.

Chaidh na dealbhan air fad a dhèanamh anns na h-àitean fhèin ann an Eirinn agus ann an Albainn, rud a chuireas, nam bheachd fhèin, tuilleadh beothalachd anns an t-saothair. Tha an litreachadh air na canbhasan mòra ga dhèanamh nas anmoiche anns an stiùidio.

Andrew Newland

Am Faoilteach 2006

Eadar-theangaichte gu Gàidhlig Albannaich le Axel Koehler, MA le urram (Obar Dheathain), MSc (Dùn Èideann), Oileanach-rannsachaidh iar-cheumnach ann am beul-aithris na Gàidhlig airson PhD (Dotaireachd na Feallsanachd) ann an Roinn na Ceiltis agus Eòlas na h-Albann air Oilthigh Dhùn Èideann.